طراحی خط تولید عبارت است از ایجاد رابطه ای متقابل بین جریان مواد، جریان اطلاعات، افراد و همچنین برقرار کردن روش های مطلوب برای خلق مجموعه ای به هم پیوسته و منسجم، در شرایطی کارآمد، اقتصادی و مناسب. به عبارتی ساده تر هدف از طراحی خط تولید پیدا کردن بهترین مجموعه از روابط فیزیکی مورد نیاز بین ماشین آلات، نیروی انسانی، جریان مواد، انبار ها، بخش های خدماتی تولید و بخش های رفاهی است.
به منظور ایجاد بالاترین کارایی اقتصادی جهت دست یابی به این هدف می بایست مواد مورد فرآیند در کوتاه ترین زمان ممکن با هزینه ای معقول و در شرایط کاری مناسب انتقال یابند، زیرا هر چه مدت زمانی که مواد در کارخانه می گذرانند کوتاه باشد، فرصت کمتری برای جذب هزینه ها خواهد داشت.
یک طرح خوب، تعادل اقتصادی مطلوبی بین تمامی زمینه های تولید، تعمیر و نگهداری، احداث بنا، ایمنی، حراست، مسائل زیست محیطی و پیش بینی فضای لازم جهت توسعه آینده را به وجود می آورد. طراحی خط تولید، سنگ بنای عملیات تولید به حساب می آید و نقش عمده ای در بهره وری و کارایی کارخانه دارد.
دلایل اهمیت طراحی خط تولید :
1- ایجاد حرکتی روان در مواد مورد فرآوری که در اصطلاح به آن Material Flow یا Material Handling می گویند.
2- ایجاد ترتیب و هماهنگی فیزیکی مناسبی از تمامی تجهیزات، مواد، نیروی انسانی و سایت.
3- روش های عملیاتی و وسایل انتقال مطلوب و مکانیزم مناسب جریان مواد به منظور ایجاد تمرکز و پویایی در سیستم تولید.
4- ترتیب درست دستگاهها با تکیه بر الگوی برنامه ریزی شده ی جریان مواد باعث افزایش کارایی تولید و در نتیجه کاهش هزینه ها می شود.
5- کاهش منطقی هزینه ها باعث کاهش قیمت تمام شده و در نتیجه افزایش سود دهی می گردد.
بنابراین طراحی خط تولید مناسب جریان مواد یک اصل است و موفقیت هر طراحی به این اصل بستگی دارد. این طرح نه تنها تعیین کننده مقدار جریان موادی است که حجم تولید را تعیین می کند، بلکه به عنوان محور اصلی طراحی ساختمان کارخانه مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع کار مهندسین، طراحان صنعتی و معماران، کاری بسیار مهم است و عملیات طراحی باید بر اساس دانش کافی بعمل آید.
اهداف اصلی طراحی کارخانه شامل :
1- آسان سازی فرآیند تولید که شامل موارد زیر است:
- مواد به صورت پیوسته، بی وقفه و در امتداد خطی منطقی مراحل فرآیند تولید را بگذارند.
- تاخیرها در انبار مواد حین فرآیند به حداقل برسد.
- مواد در جریان حرکت از یک نقطه به نقطه دیگر قابل شناسایی و شمارش باشد و با سایر مواد خارج از کنترل مخلوط نگردد، مگر مطابق برنامه تولید و بر اساس مکانیزم قابل کنترل.
- در هرایستگاه کاری کیفیت مواد قابل کنترل باشد.
- امکانات مناسب نظیر نور، تهویه، حرارت، نظافت،گرد و غبار و ... در هر ایستگاه کاری کنترل شود.
2- کم کردن حجم انتقال مواد توسط کاهش مسافت و تعداد انتقالات،کاهش میزان برگشت به عقب و استفاده از وسایل مکانیکی به جای وسایل دستی.
3- انعطاف پذیری فرایند و تجهیزات به دلیل ازدیاد تولید،کاهش تولید، تغییر محصول و یا توسعه تکنولوژی امری ضروری است. برای این منظور استفاده از وسایل قابل حمل و نقل و چرخدار، وسایل ثابت و نیز استفاده از ماشین آلات چند منظوره توصیه می گردد. زمینه انعطاف پذیری خطوط انتقال آب، برق، بخار، باد و غیره توسط استفاده از سینی کابل(به جای بست های ثابت) و توسط مسیر کانال ها و زیر سقف.
4- کوتاه کردن زمان تولید توسط بالا بردن گردش مواد در جریان ساخت که در صنایع غذایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
5- کاهش حجم سرمایه گذاری بر روی ماشین آلات توسط استقرار صحیح و استفاده از یک ماشین جهت دو نوع محصول.
6- استفاده بهینه از نیروی کار با کم کردن رفت و آمدهای بیهوده، حداقل کردن حمل و نقل های دستی و هماهنگی عملیات بین انسان و ماشین.
7- استفاده اقتصادی از زمین و ساختمان با کاهش فاصله ی حمل و نقل و استفاده از ارتفاع در ساخت انبارها.
8- فراهم آوردن ایمنی و آسایش کارکنان با ایجاد سرویس های رفاهی مناسب نظر دستشویی، توالت، حمام، رستوران و کتابخانه. همچنین دسترسی به موقع به وسایل آتش نشانی،کمک های اولیه، احداث راه های خروج اضطراری، وجود وسایل ایمنی و سایر فاکتورهای موثر و امکانات لازم بر اساس استانداردهای اجرایی..
بنابراین بهترین و ایده آل ترین پیشنهاد برای شروع به کار شما استفاده از طراحی های متنوع و تثبیت شده توسط کارشناسان خبره گروه مهندسی و بازرگانی پیشگامان صنعت ایران می باشد. این طراحی ها قابلیت ارتقا و تغییر بر مبنای درخواست و نیاز شما را داراست که در طول سالها بارها تکمیل و آزمایش شده است.